Czym jest umowa przedwstępna?

Umowa przedwstępna stanowi umowę na podstawie której jedna ze stron lub obie zobowiązują się do zawarcia w przyszłości oznaczonej umowy. Na jej podstawie zostaje nałożony na strony obowiązek zawarcia w przyszłości umowy określanej jako przyrzeczona. Wspomniana umowa jest odpowiedzią na sytuacje, w których strony mają wolę  zawarcia umowy przyrzeczonej, jednak z pewnych przyczyn, nie jest jeszcze możliwe jej zawarcie. Uznaje się, że celem zawarcia umowy przedwstępnej jest stworzenie stanu pewności, że w przyszłości dojdzie do zawarcia umowy przyrzeczonej.

Wspomniana umowa ma częste zastosowanie w transakcjach dotyczących sprzedaży nieruchomości. Nieczęsto sytuacja ekonomiczna kupującego nie pozwala na niezwłoczne dokonanie sprzedaży nieruchomości na jego rzecz. Jednak strony osiągając konsensus w kwestii tego, że w przyszłości ich wolą będzie zawarcie oznaczonej umowy m.in. sprzedaży nieruchomości. W takiej sytuacji rozwiązaniem jest zawarcie umowy przedwstępnej, dzięki której strony mogą dać wyraz podjętym przez siebie decyzjom i ustaleniom.

Należy przy tym podkreślić, że umowa przedwstępna wyłącznie zobowiązuje strony do zawarcia umowy przyrzeczonej w przyszłości. 

Forma umowy przedwstępnej

Co istotne, umowa przedwstępna może zostać zawarta przez strony w dowolnej formie. Dotyczy to również sytuacji, w której umowa przyrzeczona winna zostać zawarta w szczególnej formie, np. w formie aktu notarialnego. Tym samym dla ważności umowy przyrzeczonej nie ma znaczenia forma, w jakiej została zawarta. Nie można jednak uznać, aby forma zawarcia umowy przedwstępnej pozostawała bez znaczenia. Należy mieć na uwadze, że jeżeli ważność umowy przyrzeczonej jest uzależniona od formy w jakiej została zawarta (np. dla sprzedaży nieruchomości forma aktu notarialnego), wówczas dla uzyskana uprawnienia dla domagania się zawarcia umowy przyrzeczonej kluczowe jest zachowanie wspomnianej szczególnej formy. Brak zachowania szczególnej formy nie wpłynie na ważność umowy przedwstępnej, jednak strona zostanie pozbawiona istotnego uprawienia.

Jednocześnie ważność umowy uzależniona jest zarówno od zachowania przesłanek dotyczących ważności czynności prawnej, jak i od tego, aby umowa ta określała w swojej treści istotne postanowienia umowy stanowczej.

Termin zawarcia umowy przyrzeczonej

Strony mogą w treści umowy przedwstępnej wyznaczyć termin zawarcia umowy przyrzeczonej. Upływ terminu, jaki został określony w umowie skutkuje wymagalnością roszczenia o zawarcie umowy przyrzeczonej. Powyższe powoduje, że rozpoczyna swój bieg termin przedawnienia, który wynosi jeden rok.

W sytuacji braku wyznaczenia takiego terminu, może zostać on wyznaczony przez stronę uprawnioną do zawarcia umowy przyrzeczonej. Po zawarciu umowy przedwstępnej strony mogą dokonać modyfikacji ustalonego czy też wyznaczonego terminu. Tym samym termin ten może zostać zarówno wydłużony, jak i skrócony. Co jednak kluczowe, w sytuacji jeżeli strona w ciągu roku od dnia zawarcia umowy przedwstępnej nie skorzystała z uprawnienia do wyznaczenia terminu do zawarcia umowy przyrzeczonej, wówczas pozostaje ona pozbawiona uprawnienia do żądania zawarcia umowy stanowczej. Możliwe jest również wystąpienie sytuacji, w której obie strony umowy przedwstępnej dokonały wyznaczenia terminu zawarcia umowy stanowczej. W takiej sytuacji za wiążący należy uznać termin, który został wyznaczony jako pierwszy.

Należy uznać, że w interesie stron pozostaje kontrolowanie wspomnianego terminu. Upływ termin do zawarcia umowy przyrzeczonej wiąże się z wymagalnością roszczenia o zawarcie umowy. W tym  miejscu ponownie należy podkreślić, że roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała zostać zawarta. Termin ten ma również zastosowanie do roszczenia o zawarcie umowy przyrzeczonej.

Domaganie się realizacji umowy przed sądem

Niewątpliwie może wystąpić sytuacja, kiedy jedna ze stron będzie uchyliła się do zawarcia umowy przyrzeczonej. Skierowanie sprawy na drogę sądową jest formą domagania się zawarcia umowy przyrzeczonej. Jeżeli umowa przedwstępna czyni zadość wymaganiom, od których zależy ważność umowy przyrzeczonej, w szczególności w zakresie co do formy umowy, wówczas uprawniona strona może skorzystać z takiego rozwiązania. Powyższe w sposób jednoznaczny ukazuje, że szczególna forma zawarcia umowy przedwstępnej jest kluczowa nie skutku ważności umowy, ale dla wywołania określonych skutków. Brak zachowania wymaganej formy szczególnej wiąże się z tym, że strona zostaje pozbawiona możliwości domagania się zawarcia umowy przedwstępnej.

Uwagi końcowe

Mając na uwadze rozwijające się stosunki gospodarcze oraz społeczne, niewątpliwie umowa przedwstępna jest potrzebną i kluczową instytucją. Pozwala ona bowiem na wypracowanie pomiędzy stronami poczucia pewności co do przyszłego sfinalizowania umowy przyrzeczonej. Nie można jednak stracić z pola widzenia, że kluczowa jest odpowiednia redakcja postanowień takiej umowy. Zawarcie w treści umowy odpowiednich postanowień ma na celu przede wszystkim ochronę słusznych praw stron. Jeżeli masz problem związany z zawartą umową przedwstępną, zapraszamy do kontaktu.

Egzekucja z nieruchomości, to najbardziej dotkliwy sposób przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego, którego przedmiotem jest oczywiście nieruchomość. Jakie są zatem kolejne kroki podejmowane przez Komornika oraz sąd, które zmierzają do przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego z nieruchomości? Poniżej przedstawiamy ogólny zarys egzekucji z nieruchomości.

 Zajęcie nieruchomości

Pierwszą czynnością Komornika podejmowaną w postępowaniu egzekucyjnym z nieruchomości jest zajecie nieruchomości. Komornik dokonuje zajęcia nieruchomości poprzez wezwanie dłużnika do uregulowania zadłużenia w terminie 14 dni pod rygorem przystąpienia do opisu i oszacowania nieruchomości. Na tym etapie Komornik sądowy zwraca się do Sądu wieczystoksięgowego z wnioskiem o dokonaniu wpisu w zakresie wszczętej egzekucji z nieruchomości. Do wniosku Komornik dołącza odpis wezwania do zapłaty długu. Nieruchomość na tym etapie nadal pozostaje w zarządzie dłużnika.

Opis i oszacowanie nieruchomości

W przypadku, gdy dłużnik pomimo wezwania do zapłaty nie wykona całości zadłużenia, na wyraźny wniosek wierzyciela Komornik sądowy przystąpi do kolejnego etapu postępowania egzekucyjnego. Kolejny etap to opis i oszacowanie nieruchomości, którego celem jest oznaczenie wartości określonego przedmiotu egzekucji, a także ujawnienie ewentualnych roszczeń i praw osób trzecich do nieruchomości. O terminie, w którym zostanie dokonany opis i oszacowanie nieruchomości komornik zobowiązany jest zawiadomić wszystkich uczestników postępowania oraz dokonać stosownego publicznego obwieszczenia. Zawiadomienie oraz obwieszczenie powinno zostać dokonane nie później niż na dwa tygodnie przed dniem, w którym komornik przystępuje do sporządzenia opisu i oszacowania nieruchomości. Oszacowanie wartości nieruchomości dokonywane jest przy udziale biegłego rzeczoznawcy, który powołany zostaje przez komornika. Momentem ukończenia opisu i oszacowania nieruchomości jest chwila podpisania go przez komornika. Dłużnik ma wówczas dwa tygodnie na zaskarżenie tego opisu i oszacowania, co stanowi środek obrony praw dłużnika, jeżeli ten nie zgadza się z treścią sporządzonego opisu i oszacowania. W sytuacji, w której do ukończenia opisu i oszacowania doszło w innym dniu, niż dzień jego rozpoczęcia, termin do jego zaskarżenia wynosi dwa tygodnie licząc od daty doręczenia opisu i oszacowania.

Licytacja nieruchomości

Zajęta nieruchomość stanowiąca przedmiot postępowania egzekucyjnego zostaje sprzedana w drodze licytacji publicznej. Termin wyznaczonej licytacji nie może być krótszy niż dwa tygodnie od momentu prawomocności opisu i oszacowania ani też nie może zostać wyznaczony przed upływem dwóch tygodni od momentu uprawomocnienia się wyroku, na podstawie którego toczy się egzekucja. Osoba, która chce wziąć udział w przetargu winna uiścić co najmniej na dzień przed przetargiem jedną dziesiątą wartości nieruchomości wskazaną w opisie i oszacowaniu nieruchomości. Następnie dochodzi do publicznej licytacji, która odbywa się w obecności i pod nadzorem sędziego bądź referendarza sądowego.

Przybicie

Przybicie usuwa możliwość zaskarżenia wcześniejszych uchybień, jakie miały miejsce w toku postępowania egzekucyjnego. Orzeczenie w zakresie przybicia wydane jest po zamknięciu przetargu, na którym doszło do zaoferowania najwyższej ceny przez licytanta, a także gdy dochodzi do złożenia wniosku o przejęcie nieruchomości. Co do zasady sędzia lub referendarz sądowy wydaje postanowienie o udzieleniu przybicia bądź jego odmowie. Odroczenie wydania postanowienia o przybiciu może nastąpić wyłącznie z ważnych powodów, np. w sytuacji zgłoszenia skargi, która nie może zostać natychmiast rozpoznana.

Przysądzenie własności

Egzekucja z nieruchomości kończy się przysądzeniem własności, co w istocie stanowi akt przeniesienia własności nieruchomości będącej przedmiotem egzekucji na osobę nabywcy, która została ustalona w wydanym wcześniej postanowieniu o przybiciu. Postanowienie o przysądzeniu własności najczęściej wydawane jest na posiedzeniu niejawnym, z urzędu. Oznacza to, że dla jego wydania nie jest konieczne działalnie żadnego z uczestników postępowania egzekucyjnego.

Co może dłużnik w postępowaniu egzekucyjnym z nieruchomości?

Egzekucja z nieruchomości, jak już wspomniano, stanowi najbardziej dotkliwy sposób prowadzenia egzekucji. Należy wskazać jednak, że dłużnik ma czas na wykonanie zobowiązania na rzecz wierzyciela aż do momentu zamknięcie przetargu. Zapłata długu prowadzi do umorzenia postępowania egzekucyjnego. Ponadto dłużnik posiada środki prawne służące ochronie jego słusznych praw. Środkiem takim przykładowo jest skarga na czynności komornika, którą wnosi się w przypadku naruszeń proceduralnych, jakie mogą mieć miejsce w toku postępowania egzekucyjnego. Powyższej przedstawiono wyłącznie bardzo ogólny zarys egzekucji z nieruchomości – należy jednak pamiętać, że w toku takiego postępowania nie warto pozostawać biernym, a aktywnie działać w celu ochrony swoich słusznych praw.

Brak realizowania zobowiązania finansowego, jakie zostało na nas nałożone, może wiązać się z podjęciem przez wierzyciela działań, mających na celu wyegzekwowanie zadłużenia. Jednym ze sposobów jest zwrócenie się przez wierzyciela po wsparcie do firmy windykacyjnej. Takie działania są podejmowane jeszcze na etapie przedsądowym, a tym samym przed tym, zanim wierzyciel zdecyduje się na złożenie pozwu o zapłatę w sądzie.

Należy pamiętać, że osoba działająca w imieniu firmy windykacyjnej nie jest komornikiem. Tym samym windykator nie posiada takich uprawnień jak komornik.

Co może windykator?

Rozmowy i kontakty z windykatorem powinny mieć charakter jak najbardziej polubowny. Windykator dąży bowiem do tego, aby doprowadzić do wykonania przez dłużnika zobowiązania, jakie na nim spoczywa względem wierzyciela. Należy jednak pamiętać, że działania windykatora powinny być podejmowane w sposób właściwy. Windykatorowi nie wolno przekazywać informacji o zobowiązaniach dłużnika osobom postronnym, wywieszać informacji o zadłużeniu dłużnika w miejscach publicznych czy też działać w sposób natarczywy. Wszelkie takie działania winny spotkać się ze sprzeciwem i reakcją dłużnika.  O czym również należy pamiętać, windykator nie może wejść do mieszkania dłużnika bez jego zgody, ani tym bardziej – zajmować majątku dłużnika.

Kiedy sprawa zostaje przekazana do komornika?

W tym miejscu wyjaśniamy, że komornik podejmuje swoje działania, na dalszym, bardziej zaawansowanym etapie sprawy. W sytuacji braku realizowania przez dłużnika zobowiązania, wierzyciel najczęściej decyduje się na skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowego. Uzyskanie prawomocnego wyroku bądź też prawomocnego nakazu zapłaty, daje wierzycielowi uprawnienie do wystąpienie do Sądu o nadanie klauzuli wykonalności. Wyrok czy też nakaz zapłaty, któremu nadano klauzule wykonalności, stanowi tytuł wykonawczy. Dysponowanie przez wierzyciela tytułem wykonawczym umożliwia mu podjęcie dalszych działań, jakim jest złożenie wniosku do komornika o wszczęcie postępowania egzekucyjnego.

Złożenie przez wierzyciela wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego, umożliwia komornikowi prowadzenie egzekucji według wszystkich dopuszczalnych sposobów, z wyjątkiem nieruchomości. Tym samym wierzyciel nie jest zobowiązany do tego, aby w konkretny sposób uściślić, że postepowanie egzekucyjne ma zostać przeprowadzone w określony sposób z aktywów majątkowych dłużnika. Jednocześnie, jeżeli wierzyciel domaga się tego, aby postępowanie egzekucyjne zostało przeprowadzone z nieruchomości dłużnika, powinien jednoznaczne i jasno wskazać, że domaga się właśnie takiego sposobu przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego. Komornik nie dysponuje uprawnieniem do tego, aby wszcząć postępowanie egzekucyjne z nieruchomości bez wyraźnego wniosku wierzyciela w tym zakresie.

Co w sytuacji, gdy nie zgadzam się z czynnościami komornika?

Należy pamiętać, że w toku postępowania egzekucyjnego kluczowe jest to, aby uczestniczyć w nim sposób aktywny – kontaktować się zarówno z komornikiem, jak i wierzycielem. Nigdy nie jest za późno na osiągnięcie porozumienia. Co również istotne, w sytuacji jeżeli nie zgadzamy się z czynnością jaka została dokonana przez komornika, bądź też w naszej ocenie komornik zaniechał dokonania jakiejś czynności, nie musimy pozostać bierni. Dłużnikowi w takiej sytuacji przysługuje skarga na czynności komornika. Skargę taką wnosi się do Sądu Rejonowego właściwego ze względu na siedzibę kancelarii komornika za pośrednictwem komornika. Ułatwieniem jest również to, że skarga może zostać wniesiona na urzędowym formularzu. Komornik powinien doręczyć urzędowy formularz skargi dłużnikowi przy pierwszej czynności.

Jeżeli macie Państwo pytania, nie wiecie co zrobić w sytuacji jakiej się znaleźliście – zapraszamy do kontaktu.  

Upadłość konsumencka, to używane w języku prawniczym pojęcie, które dotyczy postępowania upadłościowego prowadzonego wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Nadrzędnym celem tego postępowania jest w miarę możliwości doprowadzenie do całkowitego oddłużenia konsumenta, a dopiero w dalszej kolejności możliwie jak największe zaspokojenie wierzycieli. Czym zatem jest upadłość konsumencka? Niniejsze opracowanie porusza najbardziej podstawowe zagadnienia związane z omawianą instytucją.

 

Upadłość konsumencka – dla kogo?

Upadłość konsumencka można zostać ogłoszona w stosunku do osób, które nie prowadzą działalności gospodarczej. Należy jednak wskazać, że konsumencką zdolność upadłościową posiadają także byli przedsiębiorcy, którzy zaprzestali prowadzenia działalności gospodarczej lub zawodowej. Dotyczy to zarówno przedsiębiorców, którzy tę działalność wpisali do odpowiedniego rejestru, jak i tych, którzy prowadzenia takiej działalności w żadnym rejestrze nie ujawnili. Należy mieć na uwadze, że osoba fizyczna, która prowadziła działalność gospodarczą musi tę działalność zakończyć. Zawieszenie prowadzenia działalności nie pozwala przeprowadzić konsumenckiej procedury upadłościowej w stosunku do takiej osoby, albowiem nadal posiada ona status przedsiębiorcy. Upadłość konsumencka może być także przeprowadzona w stosunku do rolników, którzy prowadzą gospodarstwo rolne z wyłączeniem innej działalności gospodarczej lub zawodowej. Przedstawiony katalog konsumenckiej zdolności upadłościowej nie jest jednak katalogiem zamkniętym. Upadłość na zasadach przewidzianych dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej może zostać przeprowadzona także w stosunku do byłych członków zarządu, byłych wspólników spółek kapitałowych, a także byłych wspólników spółek osobowych.

Procedura upadłościowa przewidziana dla konsumentów.

Konsumenckie postępowanie upadłościowe może być prowadzone na dwa sposoby. O sposobie prowadzenia postępowania upadłościowego decyduje Sąd upadłościowy w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości wnioskodawcy. W przypadku, gdy sprawa jest skomplikowana, Sąd może skierować sprawę do przeprowadzenia w rozbudowanym i bardziej sformalizowanym trybie, który przewidziany jest dla przedsiębiorców. W sytuacji jednak, gdy takiej konieczności nie ma Sąd określa, że postępowanie będzie toczyło się według przepisów uproszczonego trybu przewidzianego dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Uproszczony tryb odbywa się według następujących kroków:

1. Postępowanie inicjuje wniosek o ogłoszenie upadłości

Z wnioskiem o ogłoszenie upadłości może wystąpić zarówno dłużnik, jak i wierzyciel dłużnika. Wzór wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika znajdziesz tutaj.

2. Sąd upadłościowy wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej.

Sąd upadłościowy w wydanym postanowieniu określa między innymi dane upadłego, w jakiej procedurze zostanie przeprowadzone postępowanie upadłościowe, ponadto wyznacza syndyka oraz wzywa wierzycieli upadłego do zgłaszania swoich wierzytelności.

3. Likwidacja masy upadłości przez Syndyka

Jeżeli osoba, której ogłoszono upadłość konsumencką posiadała majątek, to wejdzie on w skład masy upadłości. Oznacza to, że majątek upadłego zostanie spieniężony, z wyjątkiem składników majątkowych, które z mocy prawa nie wchodzą w skład masy upadłości. Składniki te upadły zachowuje bowiem dla siebie. Wybór sposobu likwidacji masy upadłości należy do syndyka.

4. Orzeczenie oznaczające zakończenie postępowania upadłościowego

Po upływie terminu, w którym wierzyciele mogli zgłaszać swoje wierzytelności, a także po przeprowadzeniu likwidacji masy upadłości, syndyk składa swoje stanowisko dotyczące sposobu zakończenia postępowania upadłościowego. Do swojego stanowiska syndyk dołącza między innymi stanowisko upadłego oraz wierzycieli albo informację, że wspomniane podmioty takiego stanowiska nie złożyły wraz z przyczyną jego niezłożenia. W konsekwencji Sąd upadłościowy wydaje postanowienie, które oznacza zakończenie postępowania upadłościowego. Postanowienie to określa sposób zakończenia postępowania upadłościowego, tj. poprzez:

Ustalenie planu spłaty wierzycieli

Określenie wysokości planu spłaty wierzycieli uzależnione jest od sytuacji osobistej upadłego, która dotyczy między innymi jego możliwości zarobkowych, koniecznych kosztów utrzymania siebie i osób pozostających na utrzymaniu upadłego. Czas trwania takiego planu spłaty uzależniony jest od tego, czy do stanu niewypłacalności doszło na skutek rażącego niedbalstwa upadłego, czy też okoliczności za które nie ponosi on odpowiedzialności. W sytuacji, gdy do stanu niewypłacalności doszło z przyczyn niezależnych i niezawinionych przez upadłego Sąd upadłościowy może ustalić plan spłaty na maksymalny okres 36 miesięcy. Inaczej ma się sytuacja, gdy Sąd określi, że do stanu niewypłacalności lub jego istotnego zwiększenia upadły doprowadził umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Wówczas Sąd upadłościowy ustala plan spłaty od 36 do maksymalnie 84 miesięcy. Ustalenie okresu, w którym upadły będzie zobowiązany wykonać plan spłaty zależy także między innymi od tego, w jakiej wysokości w drodze wykonania planu spłaty wierzycieli zaspokoi on swoje zadłużenia objęte planem spłaty wierzycieli.

Odmowę ustalenie planu spłaty wierzycieli albo umorzenie zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli lub warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli.

Przywołany sposób zakończenia postępowania upadłościowego jest najmniej korzystny dla dłużnika, albowiem pomimo przeprowadzenia procedury upadłościowej, Sąd kończy postępowanie poprzez odmowę oddłużenia upadłego. Należy jednak zwrócić uwagę, że sytuacja ta ma jednak charakter wyjątkowy. Sąd upadłościowy może odmówić ustalenia planu spłaty lub umorzenia zobowiązań w szczególnych okolicznościach, które ujawnione zostały w toku procedury upadłościowej. Pierwsza z nich dotyczy sytuacji, gdy upadły do swojej niewypłacalności lub istotnego zwiększenia stopnia tej niewypłacalności doprowadził w sposób celowy. Dłużnik musiałby zatem działać ze świadomością, że jego bezprawne działalnie zmierza bezpośrednio do umyślnego spowodowania stanu niewypłacalności lub jego istotnego pogłębienia. Drugą z sytuacji umożliwiającą odmowę oddłużenia jest fakt, że co do tego samego upadłego w okresie ostatnich 10 lat przeprowadzono postępowanie upadłościowe, w którym doszło do umorzenia części lub całości jego zobowiązań.

Należy jednak zwrócić szczególną uwagę, że nawet wystąpienie powołanych okoliczności może doprowadzić do całkowitego oddłużenia konsumenta, jeżeli będzie to uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi. Przedstawiony sposób zakończenia postępowania ma charakter wyjątkowy i w praktyce stosowany jest niezwykle rzadko przez Sąd upadłościowy.

Warunkowe umorzenie zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty

Sąd upadłościowy warunkowo umarza zobowiązania upadłego powstałe przed dniem ogłoszenia jego upadłości, a niewykonanych w toku postępowania upadłościowego, jeżeli sytuacja osobista upadłego wskazuje jednoznacznie, że nie jest on w stanie wykonać jakiegokolwiek planu spłaty, a sytuacja ta ma charakter tymczasowy. Więcej na temat warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty tutaj.

Umorzenie zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty

Sytuacja ta jest najbardziej korzystnym dla upadłego sposobem zakończenia postepowania upadłościowego. Sąd umarza zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeżeli jego osobista sytuacja w sposób oczywisty wskazuje, że nie jest on w stanie wykonać jakiegokolwiek planu spłaty, a sytuacja ta ma charakter trwały. Upadły z momentem prawomocności takiego postanowienia Sądu upadłościowego może powrócić do normalnego życia, jak sprzed upadłości. Nie ciążą wówczas na nim żadne obowiązki względem sądu upadłościowego czy syndyka.

 

Przedstawiony powyżej przebieg konsumenckiego postępowania upadłościowego ma charakter bardzo uproszczony. W przypadku jakichkolwiek pytań zapraszamy do kontaktu telefonicznie bądź za pomocą formularza kontaktowego.

Warunkowe umorzenie zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty w postępowaniu upadłościowym prowadzonym na zasadach tak zwanej upadłości konsumenckiej, to jedna z możliwości, jaka może wystąpić w końcowej fazie postępowania upadłościowego. Oznacza to, że pozostałe po przeprowadzonym postępowaniu upadłościowym zadłużenia upadłego zostają warunkowo umorzone. Wobec tego w przyszłości, w sytuacji spełnienia określonych przesłanek, Sąd na wniosek jednego z wierzycieli lub upadłego może ustalić, plan spłaty wierzycieli, a upadły będzie zobowiązany go wykonać.

Warunkowe i bezwarunkowe umorzenie zobowiązań

Po przeprowadzeniu likwidacji majątku oraz upływie terminu, w jakim wierzyciele mogą zgłaszać swoje wierzytelności, syndyk składa sądowi upadłościowemu projekt planu spłaty wierzycieli wraz z uzasadnieniem. Jeżeli sytuacja upadłego wskazuje, że nie jest on w stanie wykonać na wskazany moment żadnego planu spłaty, to syndyk w treści pisma wskazuje na przesłanki uzasadniające bezwarunkowe umorzenie zobowiązań, bądź na istnienie okoliczności, które uzasadniają warunkowe umorzenie zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty. Postanowienie w przedmiocie bezwarunkowego umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli prowadzi do definitywnego zakończenia postępowania upadłościowego, a upadły ma możliwość powrotu do życia jak przed dniem zadłużenia, albowiem z wyjątkami wskazanymi w ustawie wszystkie jego zobowiązania powstałe przed dniem ogłoszenia jego upadłości podlegają umorzeniu. Inaczej kształtuje się sytuacja upadłego, któremu Sąd upadłościowy postanawia warunkowe umorzenie zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty. Wiąże się to z pewnymi ograniczeniami dla upadłego w okresie pięciu lat od daty prawomocności takiego postanowienia.

Od czego zależy sposób umorzenia zobowiązań?

Kiedy sytuacja majątkowa i życiowa upadłego wskazuje, że nie będzie on w stanie wykonać żadnego planu spłaty Sąd upadłościowy dokonuje oceny, czy stan ten ma charakter trwały, czy tylko tymczasowy. W przypadku, gdy sytuacja upadłego nie rokuje poprawy, Sąd upadłościowy umarza zobowiązania powstałe przed dniem upadłości a niewykonane w toku postępowania upadłościowego w sposób bezwarunkowy. Przykładem sytuacji nierokującej poprawy może być trwała niezdolność do pracy upadłego. Taki sposób zakończenia postępowania jest równoznaczny z tym że upadły od dnia prawomocności takiego postanowienia nie ma żadnych długów oprócz tych, które z mocy prawa nie podlegają umorzeniu. Inaczej ma się sprawa w stosunku do upadłego, którego sytuacja wskazująca na niemożność wykonania jakiegokolwiek planu spłaty nie ma charakteru stałego, tylko tymczasowy. W takiej sytuacji Sąd upadłościowy umarza zobowiązania w sposób warunkowy. Oznacza to, że zobowiązania upadłego powstałe przed dniem ogłoszenia upadłości, a niewykonane w trakcie postępowania upadłościowego zostają umorzone pod warunkiem, że w terminie pięciu lat od dnia, w którym postanowienie o warunkowym umorzeniu stało się prawomocne żaden z uprawnionych podmiotów nie złożył wniosku o ustalenie planu spłaty. Podmiotem uprawnionym do złożenia takiego wniosku jest każdy z wierzycieli bądź upadły. Złożenie wniosku przez podmiot uprawniony powoduje, że Sąd upadłościowy bada, czy ustały okoliczności świadczące o niezdolności upadłego do dokonywania jakiegokolwiek planu spłaty wierzycieli. Jeżeli Sąd upadłościowy stwierdzi, że okoliczności te ustały, to uchyla postanowienie w przedmiocie warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego i ustala plan spłaty wierzycieli.

Obowiązki upadłego w trakcie pięcioletniego okresu warunkowego umorzenia zobowiązań.

Warunkowe umorzenie zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli rodzi daleko idące konsekwencje względem swobody majątkowej upadłego. W okresie pięciu lat od daty, w którym postanowienie o warunkowym umorzeniu długów stało się prawomocne upadły nie ma możliwości dokonywać czynności prawnych, które dotyczą jego majątku, a które to mogłyby wpłynąć negatywnie na jego sytuacje majątkową. W szczególnie uzasadnionych sytuacjach jednak Sąd upadłościowy na wniosek upadłego może zatwierdzić dokonanie takiej czynności. Upadły we wspomnianym, pięcioletnim okresie jest zobowiązany do corocznego składania do końca kwietnia sprawozdań, w których wykaże swoją sytuację majątkową, a także zawodową w poprzednim roku. Sprawozdanie to musi zawierać przede wszystkim informację o osiągniętych przychodach, nabytych składnikach majątku o wartości przekraczającej przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku za ostatni kwartał okresu sprawozdawczego. Ponadto do wspomnianego sprawozdania załącza się kopię rocznego zeznania podatkowego. Sprawozdanie to musi zawierać także informację o możliwościach zarobkowych upadłego oraz wydatków potrzebnych na utrzymanie swoje i osób pozostających na jego utrzymaniu. Uchybienie obowiązkom w pięcioletnim okresie może prowadzić do zakończenia postępowania upadłościowego bez umorzenia zobowiązań upadłego.

Definitywne umorzenie zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości.

Jeżeli żaden z uprawnionych podmiotów nie złoży wniosku o ustalenie planu spłaty w okresie pięciu lat od daty prawomocności postanowienia, w którym nastąpiło warunkowe umorzenie zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, to zobowiązania te po upływie tego okresu ulegają z mocy samego prawa umorzeniu. Na wniosek upadłego bądź wierzyciela sąd wyda postanowienie, w którym stwierdzi umorzenie zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli wskazując datę umorzenia zobowiązań niewykonanych w toku postępowania upadłościowego.

Warunkowe umorzenie zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty prowadzi do pewnego rodzaju niepewności co do przyszłej sytuacji prawnej upadłego. Ogromny wpływ na decyzję Sądu upadłościowego ma sposób prowadzenia postępowania upadłościowego oraz okoliczności, które ujawnią się w trakcie tego postępowania, dlatego tak istotne jest podejmowanie w toku postępowania odpowiednich czynności, których podjęcie znacząco może zwiększyć szansę na bezwarunkowe umorzenie zobowiązań upadłego.

Skutki niedopełnienia obowiązków w okresie warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego mogą być dla niego dalece dotkliwe. Dlatego tak ważna jest odpowiednia staranność w jego działaniu w okresie pięcioletniego warunkowego umorzenia zobowiązań.

Kiedy Sąd warunkowo umorzy zobowiązania w upadłości konsumenckiej?

Sąd umarza warunkowo zobowiązania upadłego, jeżeli jego sytuacja wskazuje, że nie jest on w stanie wykonać żadnego planu spłaty, a okoliczności uzasadniające brak ustalenia planu spłaty mają charakter tymczasowy. W pięcioletnim okresie warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia jego upadłości, na upadłego zostają nałożone obowiązki, których niewykonanie może prowadzić do zakończenia postępowania upadłościowego bez umorzenia wspomnianych zobowiązań. Taka sytuacja nie może oczywiście zostać uznana za korzystną dla upadłego. Więcej na temat warunkowego umorzenia zobowiązań oraz obowiązków wynikających z zastosowania tego sposobu zakończenia postępowania upadłościowego znajdziesz tutaj.

Przyczyny uchylenia postanowienia warunkowego umorzenia zobowiązań

Skutki niedopełnienia obowiązków  w okresie warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego polegają przede wszystkim na tym, że Sąd uchyla postanowienie warunkowo umarzające zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, a zobowiązania, które na mocy wspomnianego postanowienia były warunkowo umorzone nie podlegają umorzeniu. Przyczynami mogącymi skutkować uchyleniem postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty mogą być:

• Nie złożenie sprawozdania o sytuacji osobistej upadłego w przewidzianym terminie.
• Podanie nieprawdziwych informacji w sprawozdaniu, w szczególności dotyczące zatajenia informacji o osiągniętych przychodach bądź nabytych składnikach majątku.
• Dokonanie przez upadłego czynności prawnej pogarszającej jego sytuację finansową, dla której wymagana była zgoda sądu upadłościowego.
• Ukrywanie majątku bądź czynności prawnej upadłego dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli, a stwierdzonej prawomocnym wyrokiem sądu.

Jak już wskazano, uchybienie powyższym obowiązkom prowadzi do sytuacji, w której postępowanie upadłościowe zostaje zakończone bez umorzenia zobowiązań. Należy mieć na uwadze, że na tym etapie przeprowadzone już zostało ewentualne postępowanie likwidacyjne, a więc doszło już do spieniężenia majątku upadłego. Sytuacja, w której dochodzi do zakończenia postępowania upadłościowego bez umorzenia zobowiązań niewykonanych w jego toku jest niekorzystna dla upadłego, dlatego tak ważne jest, aby dopełniać wszelkich obowiązków w pięcioletnim okresie warunkowego umorzenia zobowiązań.

Czy uchybienie obowiązkom w okresie warunkowego umorzenia zobowiązań zawsze skutkuje niekorzystnym zakończeniem postępowania?

Skutki niedopełnienia obowiązków w okresie warunkowego umorzenia zobowiązań nie zawsze będą tak dalece dotkliwe. Ustawodawca zdecydował się na złagodzenie rygorów związanych z nienależytym wykonywaniem obowiązków przez upadłego we wspomnianym okresie. Postanowienie w przedmiocie warunkowego umorzenia zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli nie zostanie uchylone w sytuacji, gdy uchybienie obowiązkom jest nieznaczne. Jednocześnie nie dojdzie do uchylenia wspomnianego postanowienia, gdy będzie to uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi. Względy słuszności oraz względy humanitarne, to klauzule generalne, które pozostawiają Sądowi upadłościowemu możliwość dokonania oceny, czy uchylenie postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego nie będzie prowadziło do sytuacji, w których dojdzie do naruszenia podstawowych wartości moralnych. Oznacza to, że w każdym z przypadków przed dokonaniem ostatecznej decyzji przez Sąd o zakończeniu postępowania upadłościowego bez umorzenia zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości, będzie on dokonywał oceny z punktu widzenia kategorii pozanormatywnych, odwołując się do szeroko rozumianych wartości etycznych obowiązujących w społeczeństwie.

W postępowaniu upadłościowym upadły powinien kierować się rzetelnością i uczciwością.  Skutki niedopełnienia obowiązków w okresie warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego mogą doprowadzić do sytuacji, w której zostanie spieniężony jego majątek w postępowaniu likwidacyjnym, zostanie on obciążony kosztami postępowania upadłościowego, a do umorzenia jego zobowiązań w ogóle nie dojdzie, dlatego tak istotne jest prowadzenia postępowania upadłościowego z ogromną starannością.