Ogłoszenie upadłości konsumenckiej bardzo często wiąże się z wieloma pytaniami wynikających wielokrotnie z niepewności co do przyszłej sytuacji finansowej, majątkowej oraz mieszkaniowej osoby, która planuje ogłosić swoją upadłość na zasadach przewidzianych dla konsumentów. Ogłoszenie upadłości konsumenckiej co do zasady pozwala na umorzenie zobowiązań zaciągniętych przed dniem ogłoszenia upadłości i powrót do normalnego życia, jak przed powstaniem stanu niewypłacalności. Ogłoszenie upadłości konsumenckiej często okazuje się być uzasadnione wieloma względami i wydaje się być jedynym racjonalnym rozwiązaniem problemów finansowych. Zakończenie postępowania upadłościowego może zakończyć się wydaniem przez Sąd postanowienia w przedmiocie ustalenia planu spłaty wierzycieli. Czym jest zatem plan spłaty wierzycieli? Na jak długo może zostać ustalony?
Na jakim etapie postępowania podejmowana jest decyzja o ustaleniu plan spłaty wierzycieli?
Kiedy wierzyciele zgłoszą już syndykowi przysługujące im wierzytelności, a także zostanie przeprowadzona likwidacja majątku dłużnika, wówczas syndyk składa do Sądu projekt planu spłaty wierzycieli wraz z uzasadnieniem, o ile zachodzą przesłanki do ustalenia takiego planu spłaty – więcej na temat umorzenia zobowiązań bez ustalenia planu spłaty, bądź warunkowego umorzenia zobowiązań bez ustalania planu spłaty tutaj. Do projektu planu spłaty syndyk zobowiązany jest dołączyć dowody potwierdzające, że projekt planu spłaty wraz z uzasadnieniem został doręczony upadłemu oraz wierzycielom, a ponadto stanowisko upadłego oraz wierzycieli. W sytuacji, gdyby upadły lub wierzyciele nie złożyli żadnego stanowiska w sprawie, syndyk zobowiązany jest podać przyczyny jego niezłożenia. Sąd upadłościowy po otrzymaniu projektu planu spłaty wydaje postanowienie kończące postępowanie w sprawie. Jedną z możliwości jest ustalenie planu spłaty wierzycieli w treści wydanego przez Sąd postanowienia kończącego postępowanie upadłościowe.
Czym jest plan spłaty?
Jeżeli sytuacja osobista upadłego uzasadnia ustalenie planu spłaty, to zostanie on ustalony w postanowieniu Sądu upadłościowego. Postanowienie takie musi zawierać kilka elementów obligatoryjnych, tj. wymieniać wierzycieli, którzy uczestniczą w planie spłaty, dokonać podziału funduszy masy upadłości pomiędzy wierzycieli uczestniczących w planie spłaty, jeżeli takie fundusze w toku postępowania upadłościowego zgromadzono, a także określić to, czy do stanu niewypłacalności bądź do istotnego zwiększenia jego stopnia doszło w sposób umyślny lub w wyniku rażącego niedbalstwa. Od powyższego ustalenia bowiem zależeć będzie zakres oraz długość spłaty zobowiązań objętych postępowaniem upadłościowym. Należy zatem wskazać, że plan spłaty wierzycieli pozwala ustalić, w jakim zakresie upadły będzie zobowiązany zwrócić zadłużenie wierzycielom, a w jakim zakresie zobowiązania te zostaną następne umorzone. Zależy to od kilku czynników.
Od czego zależy wysokość planu spłaty wierzycieli?
Wysokość planu spłaty wierzycieli zależy przede wszystkim od sytuacji życiowej upadłego. Sąd upadłościowy będzie bowiem brał pod uwagę możliwości zarobkowe upadłego. Nie bez znaczenia pozostają także koszty życia upadłego. Sąd upadłościowy bada bowiem, czy sytuacja osobista upadłego pozwala na wykonanie takiego planu spłaty, oceniając tę sytuację Sąd bierze pod rozwagę wszystkie okoliczności sprawy, w szczególności ponoszone koszty życia przez upadłego, w tym koszty służące zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych oraz fakt, czy na utrzymaniu upadłego pozostają osoby na utrzymaniu. Oznacza to, że plan spłaty ustalany jest wtedy, gdy sytuacja osobista upadłego pozwala na jego wykonanie.
Na jak długo może zostać ustalony plan spłaty?
Długość planu spłaty uzależnione jest przede wszystkim od oceny Sądu upadłościowego, czy dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień wskutek rażącego niedbalstwa, czy do stanu niewypłacalności doszło z przyczyn niezależnych i niezawinionych przez dłużnika. Drugorzędnie na długość planu spłaty wpływa stopień zaspokojenia wierzycieli w drodze wykonania planu spłaty.
Wystąpienie rażącego niedbalstwa
W sytuacji, gdy nie doszło do wystąpienia rażącego niedbalstwa sąd w postanowieniu kończącym postępowanie upadłościowe określi zakres oraz okres, w którym upadły jest zobowiązany spłacać zobowiązania objęte postępowaniem upadłościowym, a także część zobowiązań, które po wykonaniu planu spłaty wierzycieli zostaną umorzone. Wówczas plan spłaty wierzycieli nie może być dłuższy niż 36 miesięcy. Inaczej ma się sytuacja, w której Sąd upadłościowy stwierdzi, że do stanu niewypłacalności lub jego zwiększenia doszło wskutek rażącego niedbalstwa. Przez pojęcie rażącego niedbalstwa należy rozumieć lekkomyślność, niechowanie elementarnych zasad prawidłowego zachowania się w danych okolicznościach. Przykładem rażącego niedbalstwa może być zaciągnięcie kilkunastu zobowiązań w krótkim czasie ze świadomością, że nie posiada się wystarczających środków na ich spłatę. W takiej sytuacji Sąd upadłościowy ustali plan spłaty, którego okres będzie nie krótszy niż 36 miesięcy, ale nie dłuższy niż 84 miesiące.
Stopień zaspokojenia wierzycieli w wyniku wykonania planu spłaty
Na długość planu wierzycieli ma także stopień zaspokojenia wierzycieli w drodze wykonania planu spłaty. W sytuacji bowiem, gdy w drodze wykonania planu spłaty wierzycieli dojdzie do zaspokojenia co najmniej 70% zobowiązań, które zostały objęte planem spłaty wierzycieli, to wówczas plan spłaty wierzycieli nie może zostać ustalony na okres dłuższy niż jeden rok. W sytuacji, gdy stopień zaspokojenia wierzycieli będzie mieścił się w granicy od 50% do 70%, wówczas plan spłaty wierzycieli nie może zostać ustalony na czas dłuższy niż dwa lata.
Uwagi końcowe
Powyższe przedstawienie sytuacji, w których może dojść do ustalenia planu spłaty ma charakter wyłącznie powierzchowny i poglądowy. Należy wskazać, że na poczet powołanych okresów planu spłaty zalicza się także część postępowania upadłościowego, a dokładnie okres przypadający pomiędzy sześciu miesięcy od momentu wydania przez Sąd upadłościowy postanowienia w przedmiocie ogłoszenia upadłości dłużnika aż do momentu wydania postanowienia w przedmiocie ustalenia planu spłaty wierzycieli. Do tego okresu jednak nie zalicza się okresu warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli. Należy wskazać, że Sąd upadłościowy ustalając plan spłaty wierzycieli nie jest związany zarówno stanowiskiem upadłego oraz wierzycieli, jak i syndyka. Sąd upadłościowy ustalając plan spłaty bierze pod uwagę możliwości zarobkowe upadłego, konieczność jego utrzymania oraz fakt, czy na utrzymaniu upadłego pozostają inne osoby. Ponadto Sąd upadłościowy rozważając kwestie wysokości oraz zakresu planu spłaty zobowiązany jest wziąć pod uwagę wysokość wierzytelności niezaspokojonych, a objętych postępowaniem upadłościowym oraz stopień ich zaspokojenia w tym postępowaniu.
Już samo sporządzenie wniosku o ogłoszenie upadłości, w którym wskazuje się okoliczności uzasadniające wniosek może wpłynąć na kształt planu spłaty wierzycieli, dlatego tak ważne jest, aby postępowanie upadłościowe prowadzone było z należytym rozeznaniem od samego początku.